YAPI DENETİMİ NEDİR?
Yapı denetimini “Güvenli, sağlıklı, ekonomik yapı elde edebilmek amaçlarıyla yapıların, ilgili idare ve yükleniciden (müteahhit) bağımsız olarak, tasarım (proje) ve yapım aşamalarında yürürlükteki yapı yönetmelikleri ve standartlara uygun olarak yapılmasının sağlanması süreci” olarak tanımlamak mümkündür.
NEDEN YAPI DENETİM?
Yeni Yapı Denetim Sistemi, yapının fen ve sanat kurallarına, yapı ile ilgili mevzuatın yanı sıra konu ile ilgili standart, fen ve sanatın bilinen kaidelerine uygun olarak inşasını sağlamak, ülkemizdeki çarpık, kontrolsüz ve kalitesiz yapılaşmayı önleyecek can ve mal emniyetini sağlamak için hazırlanmıştır.
Yeryüzünün en aktif deprem kuşaklarından birisinin içerisinde bulunan, topraklarının %96'sı farklı oranlarda deprem tehlikesine sahip olan ve nüfusunun % 98'i bu bölgelerde yaşayan ülkemizde, uzun yıllardır yürürlükte olan imar ve afetler mevzuatındaki çeşitli hükümlere rağmen uygulamada etkili bir yapı denetiminin sağlanamadığı açık bir gerçektir. Ülkemizde son 20 yıl içerisinde meydana gelen her depremden sonra bu durumun olumsuz sonuçları açıklıkla görülmüş olmasına karşın, bugüne kadar yapı denetimi konusunda olumlu bir gelişme sağlanamamış, aksine hızlı nüfus artışı ve göçler, denetimsiz şehirleşme ve sanayileşme, yoğun kaçak yapılaşma ve sık sık başvurulan imar afları ülkemizdeki deprem ve diğer afet risklerini her geçen gün daha da arttırmıştır.
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde yaşanan depremler sonrasında meydana gelen can ve mal kayıpları, denetimsiz yerleşme ve yapılaşmaların yol açabilecekleri zararları bütün açıklığı ve ağır bir fatura ile yeniden gözler önüne sermiştir.
Ülkemizde yerleşme ve yapılaşmalara 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümleri ile getirilen denetim faaliyetlerinin uygulamada hemen hemen hiç yürütülemediği, bu Kanunda öngörülen hükümlerin etkisiz ve yetersiz olduğu, yapılan araştırmalarda, proje denetimi aşamasında dahi projelerin % 91'inde tasarım, hesap ve çizim hataları olduğu, uygulamanın ise hiç denetlenmediği ve şantiyelerin % 90'ında yönetmelik ve standartlara aykırı beton döküldüğü ve beton mukavemet değerlerinin projesinde öngörülenden ortalama olarak % 40 daha az olduğu tespit edilmiştir.
Bu araştırmalar ve yaşanan son depremler 3194 sayılı Kanun ile yapıların etkili olarak denetlenmesinin mümkün olmadığını, bu Kanunda yapım işlerinde rol alan yapım müteahhidi, teknik uygulama sorumlusu (fenni mesul), yapı projelerini ve uygulamalarını denetlemekle sorumlu olan belediyeler ve valiliklerin özellikle de uygulamayı hiç denetleyemediklerini bir kez daha ortaya çıkarmıştır.
Bu nedenle; ülkemizdeki yapı denetim sistemi ve yapım aşamasında görev alan müteahhit, proje müellifi, fenni mesul ve denetim yapmakla görevli yerel yönetimlerin sorumluluklarını yeniden düzenlemek ve kağıt üzerinde denetlenmiş gibi görülen, ancak hemen hemen hiç denetlenmeyen yapıların sorumlularına verilecek cezalarla bu kişilerin üçüncü şahıslara verdikleri zararları tazmin edebilecek yeni bir yasal düzenleme getirmek zorunlu olmuştur.
Bu zorunluluğu yerine getirmek amacıyla, olası afetlerde can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak israfı ile plansız, kalitesiz ve kontrolsüz yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standartlarda yapı üretimini sağlamak, denetimsizlik ve ihmal nedenleriyle zarara uğrayan üçüncü şahısların haklarını korumak, yapı üretiminde kusur, ihmal ve yetersizliği görülen yapı sorumlularına karşı gerekli işlemleri yerine getirmek amacıyla, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun hazırlanmıştır.
KANUNUN AMACI
Can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
KANUNUN KAPSAMI
3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar ile “tek parselde, bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam 200m2 yi geçmeyen müstakil yapılar” (Değişik: 30.06.2004 tarih 5205 sayılı kanun) hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
YAPI DENETİM KURULUÞLARININ SORUMLULUÐU
Ruhsat alma aşamasından başlayarak iskan alma aşamasına kadar süren zamanda her türlü proje ve uygulamayı, denetçi ve kontrol elemanı mimar ve mühendisler eliyle denetler, yapı ile ilgi her türlü belgenin uygunluğunu kontrol ederek bunları ilgili makamlara aktarır.
Yapı denetim kuruluşları , denetçi mimar ve mühendisler , proje müellifleri , laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve isgili idareye karşı, kusurları oranında sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren , yapının taşıyıcı sisteminden dolayı 15 yıl , taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise 2 yıldır.
YENİ DENETiM SiSTEMi NELER GETiRECEK
1- Can ve mal güvenliği sağlanacaktır.
2- Kaynak israfına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz yapılaşma önlenecektir.
3- Çağdaş norm ve standartlarda ; projeler ve yapılar üretilecek, denetlenecektir.
4- Yapım işlerinde kullanılan malzemelerin ve işçiliğin standartlara uygunluğu denetlenecektir.
5 - Yapı hasarı nedeniyle zarara uğrayan kişilerin hakları korunacak ve doğabilecek zararların tazmini sağlanacaktır.
6 - Bundan böyle artık GARANTİ BELGESİ olan binalarda oturacağız.
|